Við setningu alþingis í gær flutti Kristján Eldjárn, forseti Íslands, þingmönnum meðal annars þessi hógværu áminningar- og hvatningarorð:
“Öllum er kunnugt, að þjóðin býr nú við ríkisstjórn, sem er starfsstjórn með þá takmörkuðu möguleika til að taka á málum, sem slíkum stjórnum er áskapað.
En þau vandamál, sem bíða þess, að á þeim sé tekið, eru mikil og mörg, eins og lýst hefur verið á ærið mörgum ræðustólum um land allt að undanförnu.
Og enn munu þau bíða um nokkurn tíma, eða þangað til alþingi hefur leyst þann vanda af höndum að koma sér saman um þingræðislega ríkisstjórn, sem með fullri getu og fullri ábyrgð getur lagt gjörva hönd á þau brennandi úrlausnarefni, sem eru í verkahring fullgildrar ríkisstjórnar og ekki er á neins annars færi að fást við.
Þjóðin hefur kjörið yður, góðir alþingismenn, til að taka sæti á alþingi, og þar með falið yður forsjá málefna sinna á hendur.
Hún hefur kosið sína gamalreyndu stjórnmálaflokka og að þessu sinni sýnt þeim öllum tiltölulega jafnari trúnað en stundum áður.
Enginn þeirra getur með sanni sagt sem flokkur, að honum hafi verið hafnað og hann þar með leystur undan ábyrgð.
Og hún hefur kosið jöfnum höndum þrautreynda þingmenn og nýliða, sem hún treystir vegna fyrri starfa þeirra.
Þér hafið boðið yður fram til þessara ábyrgðarstarfa, og þjóðin hefur tekið boði yðar.
Ég leyfi mér að fara með þessi orð á þessari stundu, þótt einhver kunni að kalla þau sjálfsagða hluti, vegna þess að mér virðist það brýnni nauðsyn nú en oftast endranær, andspænis öllum almenningi í landinu, að alþingi beri gæfu til að láta ekki dragast úr hófi fram að mynda starfhæfa, þingræðislega ríkisstjórn.
Hvort tveggja er, að vandamál bíða úrlausnar, þótt þau þoli illa biðina, og almenningur, sem er nýkominn frá kjörborði, vill ekki láta reyna um of á langlundargeð sitt.
Þjóðin mun eiga bágt með að skilja, hvers vegna hún gengur til kosninga hvað eftir annað með stuttu millibili og þurfi svo að horfa upp á það langtímum saman, að þeir menn og þeir flokkar, sem hún hefur veitt umboð sitt, geti ekki náð þeirri samstöðu, sem nauðsynleg er, eftir einhverri þeirra leiða, sem þó eru mögulegar samkvæmt þingræðislegum reglum.
Ég held, að hugsanir í þessa átt séu mjög ofarlega í mönnum þessa dagana og ég get vel skilið það.
Og þetta segi ég eins fyrir því, þótt öllum megi ljóst vera – og er ljóst – að lýðræðis- og þingræðislegar leikreglur verða að hafa sinn gang og það tekur óhjákvæmilega sinn tíma.
Ég vonast til þess, að menn skilji orð mín rétt eins og þau eru hugsuð og töluð, sem hógvær varnarorð, því að ég met störf stjórnmálamanna mikils og mér er annt um veg alþingis …
Ég hef oft látið þá skoðun í ljós, að því sé ranglega haldið fram, að þorri manna beri litla virðingu fyrir alþingi og þeim mönnum, sem það skipa …
Ef til vill eru mjög langdregnar stjórnarmyndunarviðræður það, sem einna mest reynir á þolinmæði fólks og vinnur áliti alþingis mest tjón … Ég óska yður öllum velfarnaðar í störfum yðar.”
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
