Borgarrölt

8. Canal Grande – Ponte di Rialto

Borgarrölt
Ponte Rialto, Feneyjar 3

Ponte Rialto

Ponte di Rialto

Næst beinum við athygli okkar að brúnni miklu yfir borgarmóðuna.

Ponte di Rialto er elzt og merkust þriggja brúa yfir Canal Grande, reist þar sem þungamiðja athafnalífsins hefur jafnan verið, miðja vega milli járnbrautarstöðvarinnar og Markúsartorgs. Á þessum stað hefur verið brú síðan í lok 12. aldar, en þessi brú er frá 1588-1591, hönnuð af Antonio da Ponte, sem sigraði í samkeppni við hina heimsfrægu Michelangelo, Palladio og Sansovino.

Brúin spannar fljótið í einum boga. Hvor brúarstöpull um sig hvílir á 6000 lóðréttum eikarbolum, sem voru reknir niður í botninn. Hún er svo breið, að hún rúmar tvær lengjur af sölubúðum með göngutröppum á milli og til beggja hliða.

Umhverfis brúna er mesta verzlunarlífið, tízkubúðir austan brúar og markaðsbúðir vestan hennar. Bakkinn suður frá vesturenda brúarinnar heitir Riva del Vin og er miðstöð gangstéttar-veitingahúsa í borginni. Frá brúnni er mikið og gott útsýni til suðurs eftir Canal Grande.

Palazzo Manin-Dolfin

Við höldum áfram og komum næst að ljósri höll, sem er á vinstri hönd aftan við Rialto bátastöðina.

Palazzo Manin-Dolfin er einföld og stílhrein endurreisnarhöll með grískum veggsúlnariðum, byggð af þekktasta arkitekti Feneyja, Sansovino, árin 1538-1540, heimili síðasta hertogans í Feneyjum, Ludovico Manin.

Næstu skref

7. Canal Grande – Fondaco dei Tedeschi

Borgarrölt

Fondaco dei Tedeschi

Fondaco dei Tedeschi, Feneyjar

Fondaco dei Tedeschi, Rialto brú til hægri

Þegar við erum alveg að koma að Rialto-brú, er breið og ljósgul höll á vinstri hlið. 

Fondaco dei Tedeschi er ein stærsta höll Feneyja, byggð 1505, með 160 herbergjum á fjórum hæðum umhverfis lokaðan garð, fyrr á öldum verzlunarmiðstöð, vörulager og gistiheimili þýzkra kaupmanna.

Nú er hún aðalpósthúsið í borginni.

Palazzo Camerlenghi

Andspænis höllinni, við hinn sporð Rialto-brúar er önnur umfangsmikil höll.

Byggð 1528, einföld í sniðum, með háum býzönskum bogagluggum, löngum aðsetur fjármálaráðuneytis Feneyja. Jarðhæðin var notuð sem fangelsi.

Næstu skref

 

 

6. Canal Grande – Pescheria

Borgarrölt
Pescheria, Feneyjar 3

Pescheria

Pescheria

Handan Canal Grande er fiskmarkaðshöll Feneyja, Pescheria.

Sjálf höllin er 20. aldar stæling á gotneskum stíl. Jarðhæðin er opin í gegn og þar er meginhluti fiskmarkaðarins til húsa, þótt hann flói líka út í næstu götur.

Hann hefur verið á þessum stað í sex aldir og er enn líflegur sem fyrr. Skemmtilegast er að vera þar á morgnana, þegar húsfreyjur Feneyja gera innkaupin.

Við skoðum hann betur í síðari gönguferð.

Ca’ da Mosto

Ca da Mosto, Feneyjar

Ca’ da Mosto

Við nálgumst nú sveigju á Canal Grande og komum að afar gamalli höll vinstra megin.

Ca’ da Mosto er ein af elztu höllunum, frá 13. öld, gott dæmi um býzanska hallarstílinn í Feneyjum.

Á átjándu öld var þetta fínasta hótelið í Feneyjum, meðal annars dvalarstaður Austurríkiskeisara.

Næstu skref

 

5. Canal Grande – Ca’ d’Oro

Borgarrölt
Ca d'Oro, Feneyjar

Ca d’Oro

Ca’ d’Oro

Aðeins ofar, sömu megin er ein fegursta höll Feneyja, Gullhöllin.

Ca’ d’Oro er blúnduhöll frá 15. öld í gotneskum stíl, með þakskeggsprjónum, s-laga bogum að arabískum hætti og flóknum marmaraskreytingum. Framhliðin var upprunalega máluð í rauðu og bláu og skreytt gulllaufum, sem gáfu henni nafn.

Höllin er núna málverkasafn. Þar eru meðal annars verk eftir Mantegna og Sansovino, Carpaccio og Tiziano, Giorgione og Guardi.

Palazzo Sagredo

Palazzo Sagredo er aðeins ofar, sömu megin, rauðgul höll. 

Blanda af býzönskum og gotneskum stíl. Háar og grannar súlur annarrar hæðar eru býzanskar, en oddbogar og blúndugluggar þriðju hæðar eru gotneskir.

Næstu skref

 

4. Canal Grande – San Stae

Borgarrölt

San Stae

San Stae, Feneyjar

San Stae

Aðeins ofar við Canal Grande komum við að kirkju og bátastöð á vinstri bakkanum.

San Stae er marmarahvít hlaðstílskirkja frá upphafi 18. aldar með styttum skreyttri hásúlna-framhlið.
Í kórnum eru listaverk eftir Tiepolo og Piazzetta.

Frá bakkanum framan við kirkjuna er ágætt útsýni yfir Canal Grande til hallanna fyrir handan.

Ca Pesaro, Feneyjar

Ca Pesaro

Ca’ Pesaro

Enn höldum við áfram og komum hægra megin að voldugri og hvítri höll.

Ca’ Pesaro  er dæmigerð hlaðstílshöll, hönnuð af Baldassare Longhena, reist á síðari hluta 17. aldar í grófum stórgrýtisstíl að neðan og ríkulega skreyttri framhlið með súlum og súlnapörum.

Hún hýsir nú nútímalistasafnið, Gal
leria D’Arte Moderna og Austurlandasafnið, Museo Orientale. Í listasafninu eru meðal annars verk eftir Miró og Matisse, Klee og Kandinsky.

Palazzo Fontana Rezzonico, Feneyjar

Palazzo Fontana Rezzonico

Palazzo Fontana Rezzonico

Handan Canal Grande sjáum við rauðgula glæsihöll.

Palazzo Fontana Rezzonico er þekktust fyrir að vera fæðingarstaður Rezzonico greifa, sem varð síðar fimmti páfinn frá Feneyjum. Hún er tímalaus að stíl, minnir mest á býzanska stílinn með háum og grönnum rómönskum bogum, en samt engum bátasvölum á neðstu hæð. Aðalsmerki hennar er rauðguli liturinn.

Næstu skref

3. Canal Grande – Fondaco dei Turchi

Borgarrölt
Fondaco dei Turchi, Feneyjar

Fondaco dei Turchi

Fondaco dei Turchi

Næst komum við að lágri og breiðri höll á hægri bakkanum.

Fondaco dei Turchi er býzönsk höll frá 13. öld, ein elzta og fegursta og lengi ein stærsta höllin við Canal Grande, tveggja hæða með turnum beggja vegna. Býzanski stíllinn sést vel á grönnum súlum og háum súlnabogum.

Palazzo Vendramin Calergi, Feneyjar

Palazzo Vendramin Calergi

Á 17. öld komst hún í eigu Tyrkja og var vöruhús þeirra, gistiheimili og ræðismannssetur. Frá þeim tíma stafar nafn hennar. Fondaco er raunar afbökun úr arabiska orðinu funduk, sem þýðir krá eða gistihús.

Nú er náttúrusögusafn Feneyja í höllinni.

Palazzo Vendramin Calergi

Aðeins lengra á leið okkar komum við að mikilli höll vinstra megin, merktri Casino Municipale á rauðu pelli yfir aðaldyrum.

Þriggja hæða höllin  Palazzo Vendramin Calergi er frá upphafi endurreisnartímans, hönnuð af Mauro Coducci og reist um 1500, afar stílhrein með rómönskum bogum og hringgluggum.

Hún er núna spilavíti á vegum borgarinnar, opið á veturna.

Næstu skref

2. Canal Grande – Ponte Scalzi

Borgarrölt

Ponte Scalzi

Ponte Scalzi, Feneyjar

Ponte Scalzi

Fyrst förum við frá járnbrautarstöðinni undir Ponte Scalzi. Hér var áður smíðajárnsbrú yfir Canal Grande, en 1934 var þessi steinbrú lögð.

Palazzo Labia

San Geremia turninn & Palazzo Labia, Feneyjar

San Geremia turninn & Palazzo Labia

Brátt komum við að breiðum skurði vinstra megin, Canale di Cannaregio. Við hann, nálægt horninu er fyrsta höllin, sem við ræðum hér. 

Labiarnir voru auðug kaupmannaætt, sem keypti sig inn í aðalinn á sautjándu öld. Höll þeirra er frá lokum aldarinnar.

Giambattista Tiepolo skreytti danssal hallarinnar veggmálverkum um miðja átjándu öld. Þau er unnt að sjá með því að fara á hljómleika í höllinni.

Framan við höllina er San Geremia, grísk krosskirkja, sem geymir jarðneskar leifar heilagrar Lúsíu.

Næstu skref

 

F. Íslendingaslóðir

Borgarrölt, Kaupmannahöfn
Angleterre hotel, København

Angleterre hotel

Kóngsins Nýjatorg

Við stöndum á mótum Striks og Kóngsins Nýjatorgs í sporum ótaldra þúsunda Íslendinga, sem hafa búið í Kaupmannahöfn um langan eða skamman tíma, allt frá því er Arnaldur Íslendingur var á ofanverðri tólftu öld í föruneyti Absalons biskups, stofnanda borgarinnar við sundið.

Við munum nokkurn veginn fylgja sömu leið og við lýstum í fyrstu gönguferðinni um gamla bæinn. Í þetta sinn erum við eingöngu á höttunum eftir slóðum Íslendinga, bæði gömlum og nýjum. Af nógu er að taka, því að Kaupmannahöfn var eftir Þingvöll og fyrir Reykjavík hin raunverulega höfuðborg Íslands í fimm aldir.

Hér verður aðeins stiklað á stóru. Þeim, sem vilja fá meira að vita, er bent á skemmtilega og fróðlega bók Björns Th. Björnssonar listfræðings: “Á Íslendingaslóðum í Kaupmannahöfn”, sem kom út hjá Máli og menningu árið 1961 og var enn fáanleg fyrir stuttu.

Okkur á vinstri hönd er hótelið Angleterre, þar sem Halldór Laxness hefur stundum gert garðinn frægan og þar sem Vigdís Finnbogadóttir hélt 1000 manna veizluna. Þar sat líka löngum um miðja síðustu öld hinn skapstóri sérvitringur “Repp”, mesti Danahatari Íslandssögunnar.

Repp hét raunar Þorleifur Guðmundsson og var úr Hreppunum. Hann var skarpur og verðlaunaður námsmaður, en missti af meistaratign, þegar hann missti stjórn á skapi sínu í ræðustól. Hann samdi ensk-danska orðabók og enskar þýðingar, var í góðum efnum og bjó hér handan við hornið, í Austurgötu, á dýrasta stað borgarinnar. Hann var vinur Jóns Sigurðssonar, tók mikinn þátt í stjórnmálafundum og gaf út hvert blaðið á fætur öðru, Dagen, Krigen og Tiden, mestmegnis með hóli um sig sjálfan.

Hér í nágrenninu eru fleiri og eldri spor Laxness. Handan torgsins er Stóra Kóngsinsgata, þar sem hann bjó hjá Scheuermann á nr. 96 fyrstu mánuði sína í hinum stóru útlöndum og vakti að eigin sögn nokkra undrun fyrir matvendni.

Gothersgade liggur hér frá torginu í öndverða átt við Nýhöfn. Þar á nr. 15 var til skamms tíma og er kannski enn næturklúbburinn Bonaparte, þar sem Þorsteinn Viggóson veitingamaður hélt úti höfðinglegri stammbúlu fyrir íslenzka nátthrafna.

Charlottenborg Museum, København

Charlottenborg

Handan torgsins, til hægri séð frá Angleterre, sjáum við tvær hallir. Fyrst er þar Charlottenborg, þar sem Konunglega listaakademían hefur lengi verið til húsa. Þar hafa margir íslenzkir listamenn og arkitektar komið við sögu, allar götur síðan séra Sæmundur Hólm var þar við nám 1776.

Det kongelige Teater, København

Det kongelige Teater

Hér lærðu Ásgrímur Pálsson, Einar Jónsson, Jóhannes Kjarval, Muggur, Sigurður málari, Sigurjón Ólafsson, Svavar Guðnason og margir fleiri. Hér drukku til skamms tíma flestir íslenzkir listamenn af brunnum evrópskrar menningar. Charlottenborg er meginþáttur í lista- og húsasögu Íslands.

Þar til hægri er Konunglega leikhúsið, þar sem Anna Borg lék og þar sem stundum eru sett á svið leikrit Jóhanns Sigurjónssonar og Guðmundar Kamban. Íslenzku tengslin eru þó öllu meiri við óperuna í sama húsi, því að hér sungu Einar Kristjánsson, Friðbjörn Björnsson, Magnús Jónsson og Stefán Íslandi.

Næstu skref

15. Markúsartorg – Museo Correr

Borgarrölt

Við göngum langsum yfir torgið að höllinni Ala Napoleonica við austurenda þess. Þar er gengið upp steintröppur í borgarlista- og -minjasafnið.

Museo Correr, Feneyjar 2

Museo Correr

Málverkin í safninu eru í tímaröð, svo
að unnt er að sjá, hvernig stíllinn breyttist með menningarskeiðunum. Tvö málverk Carpaccio eru einna þekktust: Ungur maður með rauðan hatt, og Tvær Feneyjafrúr. Í safninu eru einnig kort, vopn og myntir frá sögu Feneyja.

Í safninu er meðal annars stórt líkan af einkar skrautlegu hefðarskipi hertogans, Bucintoro. Það var meðal annars notað á hverjum uppstigningardegi til að flytja hertogann út á Adríahaf, þar sem hann fleygði gullhring í sjóinn og mælti: “Desponsamus te mare in signum veri perpetuique dominii” til marks um hjónaband sitt og hafsins og yfirráð Feneyja á hafinu.

Við ljúkum þessari gönguferð um næsta nágrenni Markúsartorgs með því að fá okkur kaffi á Florian eða Quadri.

Canal Grande

 

14. Markúsartorg – Torre dell’Orologio

Borgarrölt
Torre dell' Otrlogio, Feneyjar 2

Torre dell’ Otrlogio

Úr turninum förum við yfir Markúsartorg framan við kirkjuna að tímaturninum, sem er felldur inn í húsaröðina norðan torgsins.

Turninn er þekktastur fyrir bronzstyttur Máranna tveggja á þakinu, sem hringja klukkunni á heilu tímunum, og stafa vinsældirnar mest af því, að þeir eru ekki í neinu að neðan. Efst á turnveggnum er lágmynd af vængjuðu ljóni heilags Markúsar. Þar fyrir neðan er líkneski af Maríu mey og hreyfilíkön af vitringunum þremur, sem færa jesúbarninu gjafir.

Merkasti hluti turnsins er þar fyrir neðan. Það er tímatalsklukka með gyllingu og bláum glerungi. Hún sýnir stjörnuhimininn og kvartilaskipti tunglsins.

Næstu skref

 

13. Markúsartorg – Campanile

Borgarrölt

Museo Archeologico

Campanile, Feneyjar

Campanile

Vestan styttanna er fornbókasafnið Libreria Sansovina. Þar er einnig inngangurinn í forngripasafnið, sem annars snýr sýningarsölum
 sínum á annarri hæð inn að Markúsartorgi.

Lítið og rólegt safn listmuna frá rómverskum tíma, einkum frá 2. öld, tilvalinn griðastaður, þegar mannhafið á torgunum í kring er að verða yfirþyrmandi.

Campanile

Við förum aftur út á Piazzetta og beinum athygli okkar að hinum frístandandi turni Markúsarkirkju.

Turninn er frá 1902-1912, nákvæm eftirlíking af turni frá 1173, sem hrundi 1902. Hann er 98,5 metra hár, upprunalega innsiglingarviti, en síða
r einnig ríkisturn og kirkjuturn. Fimm klukkur eru í turninum og gegndi hver sínu hlutverki á lýðveldistímanum, ein kallaði öldungaráðsmenn til fundar, önnur ríkisráðsmenn, hin þriðja tilkynnti aftökur og tvær gáfu upplýsingar um tíma.

Lyfta hefur verið sett í turninn fyrir ferðamenn til að auðvelda þeim að komast upp á útsýnispallinn, sem veitir frábært útsýni yfir Feneyjar. Oft er löng biðröð við lyftuna um hádaginn, svo að bezt er að vera þar sem fyrst að morgni eða síðla dags.

Turnhúsið er hannað af 16. aldar arkitektinum Jacopo Sansovino, sem einnig hannaði Libreria Sansovina hér til hliðar og hallirnar Ca’Grande og Palazzo Manin-Dolfin við Canal Grande. Öll þessi mannvirki eru í endurreisnarstíl þess tíma

Næstu skref

12. Markúsartorg – Colonne di San Marco e San Teodoro

Borgarrölt
Piazzetta, San Marco, Feneyjar

Piazzetta, Colonne di San Marco e San Teodoro

Við höldum til baka meðfram höllinni og komum aftur inn á Piazzetta, torgið milli hallarinnar og Libreria Sansovina. Nálægt lónsbakkanum eru tvær sögufrægar súlur heilags Markúsar og heilags Theódórs.

Helzta borgarhlið Feneyja í gamla daga, þegar aðeins varð komizt þangað sjóleiðina. Þeim var eins og mörgu öðru rænt í Miklagarði. Auk þess að vera borgarhlið voru þeir einnig aftökustaður borgarinnar fram á miðja 18. öld.

Á eystri súlunni er bronzlíkan af vængjuðu ljóni heilags Markúsar. Það er aðflutt og talið vera kínverskrar ættar. Á vestari súlunni er marmarastytta af heilögum Theódór, sem var verndardýrlingur Feneyja áður en jarðneskum leifum Markúsar var stolið í Alexandríu og smyglað til Feneyja árið 828.

Næstu skref

11. Markúsartorg – Ponte dei Sospiri

Borgarrölt
Ponte dei Sospiri, Feneyjar

Ponte dei Sospiri

Við yfirgefum höllina, göngum kringum hana og upp á brúna Ponte della Paglia, þaðan sem við sjáum brú, sem tengir höllina við dómhöllina við hliðina. Það er hin fræga stunubrú.

Stunubrúin, sem tengir hertogahöllina við dómhöllina handan síkisins, var reist á síðari hluta sextándu aldar. Nafnið stafar af stunum fanga, sem leiddir voru til dómhallar og sáu gegnum litla glugga til lífsins í Feneyjum í síðasta sinn, eftir því sem sagan segir.

Næstu skref

 

10. Markúsartorg – Sala del Maggior Consiglio

Borgarrölt
Sala dei Maggior Consiglio, Palazzo Ducale, Feneyjar

Sala dei Maggior Consiglio, Palazzo Ducale

Við förum um tilkomumikla sali hallarinnar. Meðal annars förum við yfir lokuðu göngubrúna, Ponte dei Sospiri, sem tengir höllina við dómhöllina til hliðar. Hástigi nær hallarskoðunin í sal ríkisráðsins.

Risastór fundarsalur tæplega 2000 manna ríkisráðsins og veizlusalur borgarinnar á sjálfstæðistíma Feneyja. Eitt stærsta málverk heims, Paradís eftir Tintoretto, rúmlega 180 metrar að flatarmáli, prýðir hásætisenda salarins. Veggir og loft hans eru þaktir málverkum, meðal annars eftir Veronese.

Hér voru teknar formlegar ákvarðanir um samninga og stríð Feneyinga við Tyrki og við ítalska keppinauta þeirra í Genova. Hér var lagður grundvöllurinn að sjóorrustunni við Lepanto, þar sem Feneyjar, Genova og fleiri vestræn ríki stöðvuðu sigurgöngu Tyrkja á Miðjarðarhafi 1571 undir forustu Feneyinga.

Næstu skref

9. Markúsartorg – Scala d’Oro

Borgarrölt
Scala d'Oro, Palazzo Ducale, Feneyjar

Scala d’Oro, Palazzo Ducale

Við förum inn í höllina og að stiganum, sem liggur upp af Scala dei Giganti innan veggja hallarinnar, gullstiganum.

Logagyllti stiginn liggur upp á þriðju hæð hallarinnar, þar sem voru salir stjórnvalda og íbúð hertogans. Stiginn var gerður af Sansovino 1554-1558, með miklu gullflúri eftir Alessandro Vittoria í bogadregnum hvelfingum. Hann hefur án efa verið tilkomumikil sjón ókunnugum sendiherrum erlendra ríkja.

Næstu skref