Hilary Clinton vann forkosningarnar í New Hampshire á síðasta sólarhring baráttunnar. Skýringin er, að konur hunzuðu kannanir og flykktust yfir í hennar herbúðir á allra síðustu stundu. Þær risu upp gegn fjölmiðlum, sem gátu ekki dulið gleði sína yfir óförunum í Iowa. Karlrembdir bandarískir fjölmiðlar ögruðu þessum konum. Álitsgjafinn Libby Brooks rekur í Guardian Unlimited ótal dæmi um gróið hatur fjölmiðlunga á frambjóðandanum. Fremstur fer þar Carl Bernstein, sem skrifaði undarlega bók um Hilary, “A Woman in Charge”. Nú fá fjölmiðlarnir á baukinn, sem þeir eiga vissulega skilið.

Rétttrúnaður og uppreisn
Pólitískar andstæður eru aðrar en í fornu Róm. Valdshyggjumenn, hræsnarar og patrísear eru í andstöðu við uppreisnarmenn, sem telja allt vald spilla. Forvitnir fylgismenn félagslegs rétttrúnaðar hallast sumir að valdshyggju, aðrir að valdsótta. En almennt eru þeir andvígastir plebejum, saka þá um hvers kyns fordóma. Milli patrísea og plebeja eru hins vegar leyniþræðir, því að patrísear vilja hafa plebeja til að vinna fyrir sig. Landinu hefur lengi verið stjórnað í samstarfi patrísea og félagslega rétttrúaðra. Þeir stjórna líka fjölmiðluninni, með kjörorðinu: Oft má satt kyrrt liggja.

Samkvæmt leyndri fókuskönnun skiptust vinir dagblaða 2005 í fjóra flokka: Patrísea og rétttrúaða, uppreisnarmenn og plebeja. Patrísear vildu Moggann, voru hræsnarar, valdshyggjumenn. Félagslega rétttrúaðir vildu Fréttablaðið og voru opnir fyrir gagnrýni. Uppreisnarmennirnir vildu gamla DV eins og það var til 2001, töldu allt vald spilla. Plebejarnir vildu DV eins og það var til 2006, vildu blóð og tár. Fókuskannanir geta ekki upplýst stærðir hópa, svo að við vitum þær ekki. Ég hef trú á, að hér á landi geti lifað prentmiðill, sem sameinar tvo notendahópa: Uppreisnarmenn og plebeja.

Félagslegur rétttrúnaður segir, að fjölmiðlar ýki fréttir af ofbeldi hér á landi og erlendis. Í Mogganum las ég, að menntavitar hafi búið í svonefndum ofbeldishverfum víða um heim, en ekki tekið eftir neinu. Útkoman er, að fjölmiðlar ýki ofbeldið, haldnir af absúrd gótík, svo notað séu orð Egils Helgasonar. Ástandið er öfugt við félagslegan rétttrúnað, fjölmiðlar taka bara ekki eftir því. Ekki heldur hinir félagslega rétttrúuðu, sem hafa búið í hinum og þessum hverfum og farið að sofa fyrir tíu. Fazmo-gengið á Íslandi er gott dæmi um, að ofbeldismenn leika hér árum saman lausum hala.

Hallgrímur Snorrason hagstofustjóri er að fara til Eritreu. Hann segir í Mogganum: “Sæmilegt ástand er þarna núna.” Heppilegt er fyrir Hallgrím að vera ekki blaðamaður. Þar er nefnilega dauðasök að vera blaðamaður. Frá árinu 2001 hefur blaðamennska verið bönnuð. Flestir hafa verið drepnir, en fimmtán eru taldir vera á lífi í fangelsum. Líklega er Eritrea versta land í heimi fyrir blaðamenn og er raunar með minnst mannréttindi. Hallgrímur blaðrar því um pólitískt ástand, sem hann hefur ekkert vit á. Kannski hann vildi vera svo vænn að kvarta, þegar hann hittir vini sína þar í kerfinu.

Ritstjórar Fréttablaðsins halda blaðinu aðskildu frá hagsmunum Jóns Ásgeirs og annarra eigenda. Þeir gæta þess, að blaðamenn séu ekki hallir undir hagsmuni eigenda. Fréttin um einkaþotu og skemmtisnekkju Jóns Ásgeirs var dæmi um þetta. Hún höndlaðist þó svo tæpt, að umræðuefnið gat gefið út yfirlýsingu um rangfærslur Fréttablaðsins. Og daginn þar á eftir sá blaðið enn ástæðu til að afsaka sig. Þetta er skemmtilegt vandræðamál, sem alltaf getur komið upp, þegar grúppa á fjölmiðil. Fólk veit ekki, hverju það á að trúa, traustið bilar. Þótt menn gæti sín vandlega á jarðsprengjusvæðinu.

Vinir mínir á Fréttablaðinu vilja leiðrétta punktinn minn hér að neðan. Jón Kaldal ritstjóri og Jóhanna Sigþórsdóttir blaðamaður hafa hvort í sínu lagi sent mér skilaboð um, að fréttin og athugasemdin hafi birzt á Vísi.is, en ekki í Fréttablaðinu. Ég hafi ruglað saman þessum tveimur ágætu miðlum. Mest af fréttum Vísis er úr Fréttablaðinu en sumt er eigin framleiðsla. Ég hef þannig verið staðinn að ónákvæmni. Það er auðvitað afleitt. Hins vegar mun sagan um skemmtisnekkjuna og einkaþotuna vera rétt á Vísi.is, en það er aukaatriði í þessu samhengi.

Ef þið lásuð erlendar fréttir í fyrra, munið þið kannski eftir titlunum: The Portugal Child, The Perugia Murder, The Deadly Teddy Bear, The Secret Donor, The Panamanian Canoeist. Allt dagsannar fréttir. Þó gætu þetta verið titlar eftir John le Carré eða Graham Greene. Mark Lawson skrifaði nýlega um þessa titla í Guardian. Hann var að sýna fram á, að veruleikinn sé oft undarlegri en skáldsögurnar. Þótt sumar fréttir séu kallaðar absúrd gótík, það er fjarri veruleikanum. Það minnir mig á, þegar DV skrifaði um Fazmo fyrir þremur árum, þá vildu fáir trúa. Kannski trúa sumir þeirra núna.

65 milljón bókatitlar eru til í heiminum. Þar af lætur Google skanna 10 milljón bækur á ári. Það tekur fyrirtækið sjö ár að skanna alla bókaútgáfu heimsins frá upphafi til Arnalds Indriðasonar. Hægt verður að leita í öllu þessu að einu orði á sekúndubroti. Það er kominn stafrænn tími, bless Gutenberg, bless tollpóstur. Fljótlega verður hætt að prenta ýmsar gerðir bóka. Alfræði er að mestu komin á vefinn, einnig símaskrár og uppskriftir. Kennslubækur munu fylgja næst, þær þarf að yngja upp árlega. Síðastar verða skáldsögurnar, þær bíða eftir mjúkum, flötum tölvum til að hafa í rúminu.

Í lagi er, að nafnlausir bloggarar safnist á svæði á borð við Barnaland. Brjóti þar allar reglur um velsæmi í málflutningi, svipað og þeir væru í heita pottinum. Það er bara hluti af málfrelsinu. Ef eigandi bloggveitu gerir meira fyrir bloggið, eykst ábyrgð hans. Dagblöðin hafa bloggveitur, sem birta nafnlaust blogg neðan við fréttir eða nafnlausar bloggtilvísanir við hlið þeirra. Þau hossa líka sumu nafnlausu bloggi sem gæðabloggi eða setja það á vinsældalista. Það er ljót iðja stóru blaðanna. Með fréttum, á gæðalistum og á öðrum hosslistum á aðeins að vera blogg með fullu nafni.

Bandaríkin hafa einangrast í heiminum vegna bandarískra fjölmiðla, einkum sjónvarps. Það sýnir annan veruleika en aðrir fjölmiðlar í heiminum. Engir fjölmiðlar eru eins þjóðernissinnaðir og bandarískir. Sýna ekki vestrænt ofbeldi í miðausturlöndum. Þar eru 300 rásir, þar á meðal al Jazeera og al Manar. Þar eru franskir fjölmiðlar, indverskir og allir aðrir. Meðan umheimurinn sér sannleikann um vonda stöðu Bandaríkjanna í heiminum, spyrja bandarískir embættismenn: Af hverju hata þeir okkur? Svarið er: Bandarísk fjölmiðlun hefur í sjö ár skriðið fyrir stjórninni og logið að fólkinu.

Fyrir jólin kúgaði Evrópusambandið símafélög álfunnar til að lækka verð á reikisamtölum erlendis. Vodafone barðist hart gegn lækkuninni eins og önnur símafélög. Í fyrsta tölublaði dagblaða nýs árs auglýsir Vodafone lækkun með fyrirsögninni: Evrópa fellur. Auglýsingin lætur í veðri vaka, að lækkunin sé árangur feiknarástar fyrirtækisins á viðskiptamönnum. Hún er samin af ímyndarfræðingum, sem bara kunna að spinna, að svart sé hvítt. Við skulum hafa á hreinu, að það var ekki ást símafélaga á kúnnunum, heldur hrammur Evrópu, sem stýrði þessu. Við skulum þakka réttum aðila, Evrópusambandinu.

Ég hef lítið vit á skáldskap, en mér fannst Pressan skemmtileg í gærkvöldi. Þátturinn var faglega gerður og ég kannaðist við sumt í honum. Fór jafnvel að hugsa af angurværð til gamalla tíma, þegar blaðamenn voru utangarðs í samfélaginu. Og sýndu því spegil, sem það þoldi stundum og stundum ekki. Okkur vantar svona dagblað eins og Pressuna, sem lesendur svitna af, þegar þeir taka það upp. Nú er allt upp á hræsni og rétttrúnað, ekki sannleika. Allir eru sagðir góðir, þótt þeir séu ekki dauðir enn. Hálf þjóðin vill hvorki heyra né lesa neitt nema minningargreinar og greinar hagsmunaaðila.

Mér fannst skrítið á sjá tvo fréttamenn útvarpsins taka við blómum fyrir góða frammistöðu í málum innflytjenda. Samtök um eina tegund félagslegs rétttrúnaðar veittu blómin. Fyrir mér er óbærilegt að sjá fagmenn í minni grein taka við verðlaunum fyrir þjónustu við félagslegan rétttrúnað eða aðra hagsmuni úti í bæ. Fréttamenn hljóta að vera nógu utangarðs og nógu sjálfstæðir til að slík verðlaun komi ekki til greina. Mér finnst blóm útvarpsmanna vera skæðari spilling en áfengi Jóhönnu og hinna ráðherranna. Þau segja mér, að eitthvað sé rammskakkt í sjálfsmynd fréttastéttarinnar.

Netárið 2007Árið 2007 var auðvitað ár internetsins eins og flest ár aldarinnar. Þetta var ár persónulegra fjölmiðla á internetinu, ár Facebook, sem fékk 15 milljarða dollara frá Microsoft. Þetta var ár farsímans, ár iPhone, sem breytti farsímanum í tölvu. Steve Jobs sýndi með iPhone, að framleiðendur farsíma höfðu verið úti að aka. Þetta var líka eitt af mörgum árum Google, sem að þessu sinni gaf út Android, opinn hugbúnað fyrir samskipti fólks. Hann fullnustar breytingu farsímans í tölvu. Við eigum í vændum opinn heim, þar sem ódýrt fjölmiðlunarfrelsi mun ríkja, ekki okur símfyrirtækjanna.