Mathöll Grandi er eins og Mathöll Hlemmur, stæling á skyndibitahornum í mollum á borð við Kringluna. Grandi hefur útsýnið yfir höfnina og birtuna fram yfir Hlemm, en báðir staðir hafa verðlag á borð við virðulega staði með fullri þjónustu. Á Granda eru vestrænir og austrænir skyndibitar, hamborgarar og djúpsteiktur fiskur með frönskum. En enginn fiskur dagsins, þótt þarna sé ein umsvifamesta fiskihöfn landsins. Bezta deildin var Fjárhúsið. Þar fékk ég lystugt skornar og mátulega grillaðar kótilettur á €19, auðvitað með béarnaise sósu, afgreiddar á pappír með áhöldum úr plasti. Skyndibitastaðir mættu gjarna vera aðeins ódýrari en glæsihús.

IKEA er líklega stærsta og ódýrasta veitingahús landsins. Verðið er lægra en í mötuneytum Félagsþjónustu Reykjavíkur, hádegismatur á innan við 1000 krónur. Það er hálft veitingahúsaverð. Tveir annmarkar eru þó á. Staðurinn er of langt frá Reykjavík, þar sem fólkið er. Og maturinn er ekkert sérstaklega girnilegur, mest djúpsteikt frystivara, til dæmis bragðlausar, sænskar farsbollur. Grænmetisbollur eru miklu betri og eldislaxinn er raunar prýðilegur. Brauðmylsnukjúklingar eru aðalsöluvaran, en lítið fer fyrir lambakjötinu, sem forstjórinn lofar upp í skýin á bændafundum. Og það er langur gangur frá staðnum að útidyrum völundarhússins.

Kaffivagninn á Granda var lengi einn af beztu veitingastöðum borgarinnar. Eftir eigendaskiptin í vetur var maturinn fyrst svipaður, enda fyrri eigandi í eldhúsi. Núna í marz hafa orðið mikil umskipti. Fiskur dagsins er ítrekað undarlega eldaður og minnir á bandaríska skyndibitastaði. Forsoðnar kartöflur voru nærri svartar og hrufóttar af grimmri steikingu. Lax og smálúða minntu á djúpsteikta freðfiskbita án eigin fiskbragðs, en þeim mun hastarlegra bragðs af meðfylgjandi sósum. Þar á ofan er Kaffivagninn orðinn dýr, 3000 krónur fiskur dagsins, meðan fiskur dagsins á sumum beztu húsum borgarinnar er ekki enn kominn í 2000 krónur.

Þegar ég gekk inn í Hlemm Mathús, mætti mér öldruð steikarlykt, sem oft fylgir hamborgarastöðum. Þéttur hringur veitingastaða undir þaki á miðri strætóstöð. Klósettið var fínt. Þarna komu borgarbúar til að hittast, hver úr sínum strætó, mest ungt fólk. Þannig séð uppfyllir staðurinn væntingar borgarinnar. Fjárskortur hrjáði ekki gesti, þeir borga hér meira en á fínistöðum borgarinnar. Hamborgari á 2.450 krónur, fiskur vikunnar á 2.600 krónur. Ég rölti hringinn, framhjá útibúi Jómfrúarinnar, þar sem gærdagsálegg var á dönsku smørrebrød, ekki freistandi. Stanzaði á Kröst, þar sem réttur vikunnar, la-la keila og firnagóður humarhali sigldu í fáfengilegri sjávarréttasúpu, 2.600 krónur. Flestir keyptu hamborgara.

Perlan hefur sem veitingahús gengið í endurnýjun lífdaganna. Hefur verið innréttuð upp á nýtt. Kaffihús öðrumegin og veitingahús hinumegin. Matseðillinn er allur nýr og til fyrirmyndar í gæðum og verðlagi. Hádegisverð á þorski er svipað og á öðrum gæðastöðum borgarinnar, 2.500 krónur. Þorskurinn var fyrsta flokks, nákvæmlega rétt eldaður og ljúffengur. Sama er að segja um fiskisúpuna, lax, þorsk, rækjur og hörpuskel á 2.400 krónur. Árum saman hefur Perlan leitað að grunnhugmynd og hún er núna fundin. Þjónustan er gallalaus og útsýnið flestum kunnugt. Efsta hæðin heitir núna Út í bláinn og er eitt af fimm beztu veitingahúsum borgarinnar.

Ný veitingahús eru innréttuð hvert á fætur öðru í miðborginni. Fæst þeirra eru svo áhugaverð, að ég nenni að gagnrýna. Undantekningar leynast inn á milli. Ein er lítið, notalegt og fagurlegt Rok andspænis Hallgrímskirkju. Hefur þá sérstöðu að bjóða þrjátíu rétti á um 1700 krónur hvern eða 2800 krónur fyrir tvo. Þarna eru ýmsir réttir, sem ég hef ekki séð annars staðar, margir fiskréttir, ostrur, önd og nokkur salöt. Svona margir réttir eru annars vegar spennandi, en geta yfirkeyrt álagið á eldhúsið við fullt hús gesta. En gott var það, sem ég fékk. Beztur var þorskurinn, sem var hárfínt rétt eldaður. Þetta er einn af tíu beztu í borginni.

Þrír Frakkar hjá Úlfari hafa gengið upp og niður. Meira upp að undanförnu. Hér er meira úrval af fiski dagsins en á öðrum fiskistöðum. Rauðsprettan er ætíð fín og lyktarlaus og þorskur er á hverjum degi. Einnig er á boðstólum hrefnukjöt og frábær svartfugl. Innréttingar hafa verið óbreyttar frá upphafi, einstaklega notalegar. Úlfar Eysteinsson er að mestu hættur að elda, en sonur hans, Stefán Úlfarsson, heldur uppi merkinu. Eldamennskan er að mestu leyti hefðbundin án mikillar áherzlu á nouvelle. Engar skrautfroður, fremur kartöflur og hrásalat í meðlæti. Frekar dýrt í hádeginu, um það bil 3.050 krónur fiskréttur í hádeginu.

Geiri Smart er smart veitingastaður á tveimur hæðum við Hverfisgötu, andspænis danska sendiráðinu. Humarsúpan (1900 kr) var mjög góð og matarleg. Langa dagsins (1900) var rétt elduð eins og á beztu stöðum borgarinnar. Þjónustan var íslenzk og elskuleg eins og vera ber. Er þar þó undanskilin yfirþjónninn. Stíf efri vör og yfirlæti hafa ekki sést í áratugi á íslenzkum veitingahúsum. En þarna var útlendingur yfir galtómum matsal. Við settumst við borð, sem ekki var merkt frátekið. Hún amaðist við okkur og sagðist kanna, hvort pláss væri laust! Kom svo og sagðist hafa getað fært pöntun annars fólk að öðru borði. Fleiri gestir birtust aldrei.

Mat Bar er lítið og notalegt veitingahús á horni Hverfisgötu og Smiðjustígs. Þjónusta er góð og einföld í sniðum, ekki með neinn æsing. Í hádeginu er allt gott um verðið að segja, tiltölulega lágt. Fiskur dagsins innan við 2000 kall og með súpu dagsins fer verðið bara upp undir 2500 kall. Matreiðslan er sögð vera ítölsk og býður meðal annars upp á indælis risotto. Súpa dagsins reyndist vera pipar/tómatsúpa, bragðsterk og hress. Fiskur dagsins eldisbleikja, rétt elduð og jóðlandi í olífuolíu. Brokkál og blómkál var of hart undir tönn, en annað meðlæti við hæfi, mjög olíuvætt. Staður, sem ég hef áhuga á að heimsækja aftur.

Jamie Oliver búinn að opna á Borginni og slöngva geisla af heimsfrægð sinni yfir á gamla gleðihúsið. Enn nýtt útlit er komið á elzta matsal landsins. Ég er ekki frá, að þetta sé þeirra bezt. Hönnunin er alþjóðlegt brassière. Afgreiðsla úr eldhúsi afar sein, kúnnar orðnir óþolinmóðir. Risotto í innbökuðum kúlum, umvafið tómötum, olífum og chili, mjög gott og mjög Jamie. „Þorskur“ reyndist saltfiskur, örlítið ofeldaður, umvafinn tómötum og olífum. Jamie elskar tómata. Íslenzkir eru nákvæmari í eldunartíma fiskjar, þar hefur hann ekkert að kenna. Eitt af beztu eldhúsum landsins. Kærar þakkir, Jamie, og mundu að lækka verðið í hádeginu.

Matarhúsið Marshall er á jarðhæð í háa gluggahúsinu úti á Granda, þar sem einu sinni var fiskverkun Bæjarútgerðarinnar. Hátt til lofts og vítt til veggja, útsýni á trukka og fiskikassa. Matreiðslan fremur slöpp, fiskitvenna dagsins hvorki ný né nógu lítið steikt. Fiskur dagsins á að vera fiskur dagsins. Þjónusta ekki útlærð, en hins vegar vingjarnleg. Hádegisseðillinn er með skemmsta móti og lítið spennandi. Efast um, að ég verði tíður gestur næstu vikur. Eru þó bílastæði næg, sem er að verða eitt af brýnustu atriðunum við val á veitingahúsi í borg kalins og saltstorkins reiðhjólafólks.

Víða eru veitingahús að skána úti á landsbyggðinni. Aðalatriðið er að forðast benzínstöðvarnar, þar sem afleitir skyndibitar eru boðnir af ófaglærðum og áhugalausum unglingum. Sjálfstæðir veitingastaðir eru betri, einkum ef þeir eru ekki of stórir. Þar er oft skaplegt verð og gæði. Í stóru sölunum hefur fólk meiri tilhneigingu til að selja matinn eins og þetta væri Holt eða Grill. Við þurfum að koma upp gæðamati veitingahúsa á landsbyggðinni. TripAdvisor er að gott upp að vissu marki, en tekur samt víða feilspor. Hótel eru oft ekki eins full og haldið er, víða hægt án fyrirvara að fá pláss. Enn er margt þolanlegt við Ísland.

Þótt Michelin sé fremur snobbaður mælikvarði á gæði matarhúsa, hefur hann mest gildi í augum þeirra, sem eiga húsin og matreiða þar. Ísland hefur, um leið og Færeyjar, fengið sinn fyrsta stað með einni Michelinstjörnu af þremur mögulegum. Það eru Dill í Reykjavík og Koks í Kirkjubæ í Færeyjum. Ekki er minna virði, að Matur & drykkur fær einn Michelin-karl, Bib Gourmand, fyrir hágæða mat á hóflegu verði. Fram að þessu hefur Íslands hvergi verið getið í bókum Michelin. Nú er kominn Michelin Nordic, þar sem Ísland er komið á blað með minnisstæðum hætti. Dregur ekki úr straumi ferðamanna, þótt flestir noti alþýðlegri leiðbeiningar.

Eftir áramótin eru tíu veitingahús á gæðalista mínum. Fyrst og fremst vegna eðalgóðrar matreiðslu, vingjarnlegrar þjónustu og notalegs umhverfis. Hóflegt verð í hádeginu (1900-2700 kr) skiptir líka máli, ég tími ekki að borga 9.000 kr að kvöldi. Þrír nýliðar eru á listanum, Matwerk, Matarkjallarinn og Essensia. Sjávargrillið trónir á toppnum eins og verið hefur undanfarin ár. Röðin á listanum skiptir þó minna máli en veran á listanum. Þetta eru allt frábær hús:

1. Sjávargrillið
2. Matur & drykkur
3. Fiskfélagið
4. Kopar
5. Matwerk
6. Matarkjallarinn
7. Holt
8. Essensia
9. Kaffivagninn
10.Ostabúðin
10.Grillmarkaðurinn

Brugghúsið Bryggjan er risavaxin „gastro-pub“, bjórkrá með metnað í eldamennsku. Þar var hægt að fá ágætar rækjur, reyktan lax, egg og skyr í hádeginu (2.690 kr). Mér leizt hins vegar lakar á egg, beikon og pylsur félaga minna (2.890 kr). Það telst varla metnaður. Þjónusta var óörugg og án yfirsýnar. Okkar pöntun týndist í kerfinu og við þurftum að ítreka hana. Ég held það vanti inspektor í matsalinn. Bryggjan er ofurhönnuð eins og flestir matstaðir eru nútildags, fremur „konsept“ en innihald. Stórir gluggar ættu að veita útsýni yfir gömlu höfnina, ef ekki flæktist fyrir skipsskrokkur við gluggana. Sé varla fram á frekari heimsókn hér.