Framtíð
Google og Wiki 2007
Google var stofnað 1998 af Larry Page og Sergey Brin. Það er stærsta leitarvél heims, en í seinni tíð líka útgefandi. Google er líka með Gmail, GoogleNews, Froogle, GoogleMaps, Google Book Search, Google Talk og Google Earth.
Google var árið 2006 að byggja risavaxið netþjónasetur í Oregon til viðbótar tölvunetinu Googleplex, sem nær um allan heim. Tölvum hjá Google hefur fjölgað úr 8.000 árið 2001 í 450.000 árið 2006. Þær verða 800.000 árið 2011.
Google hefur búið til Google Apps, ókeypis vefpakka með tölvupósti, skilaboðum, dagbók, ritvinnslu og töflureikni, sem keppir við Microsoft Office. Ýmis fyrirtæki hafa tekið upp Google Apps og spara miklar fjárhæðir.
Búist er við, að Google símar sameini ýmis forrit frá Google, leitarvélina, Google Maps, YouTube og Gmail. Undir verði opið forrit, Android. Gert er ráð fyrir, að Google muni starfa með símafélögum.
Google Earth kom árið 2007 með þrívíddarsýn á margar stórborgir. Microsoft er komið í samkeppnina með Virtual Earth. Málsaðilar stefna að þrívíddarsýn á alla plánetuna. Þú getur þá ferðast um allt og setið samt kyrr á sama stað.
Um mitt ár 2006 kom Google með Google Video. Það skipuleggur sjónvarpsnotkun fólks að hætti YouTube. Notendur gefa efninu einkunnir. Notkun sjónvarps færist inn í fartölvur. Þetta er líka í samkeppni við iTunes
Upphæðir er lágar, sem venjulegir bloggarar fá fyrir auglýsingar í AdSense hjá Google. Ureneck bjó til bloggsvæði um Epirus og fékk einn dollar eftir fyrstu vikuna, tvo dollara eftir þá næstu. Ef vel gengur, getur upphæðin farið að skipta máli.
Google hefur vakið reiði sumra útgefenda með umfangsmikilli afritun bóka í stafrænt form. Hún fer fram í samstarfi við þekkt bókasöfn og raunar líka við útgefendur. Aðeins 20% bóka eru fáanlegar á prenti. Framtak Google kemur líka niður á Amazon.
Fyrst var það bókaskönnunin og nú er það Android, opið stýrikerfi fyrir farsíma. Hugmyndafræðin er að farsímar eigi að vera opnir eins og internetið. Android byggist á Linux og allir eiga að geta bætt við Android. Aðrir símar hafa lokað stýrikerfi með einkarétti.
Android felur í sér opið stýrikerfi farsíma, óháð símum og símafélögum, alveg eins og internetið sjálft er opið stýrikerfi, óháð tölvum og hýsingaraðilum. Farsíminn yrði þá í svipaðri stöðu og nettengd fartölvan.
Samkeppni Android er þó ekki við önnur stýrikerfi, heldur við símafélögin í Bandaríkjunum, AT&T og Verizon, sem halda þar úti lokuðum kerfum. Apple beygði sig fyrir þeim með iPhone, en Google hyggst keppa við þau. Og opin kerfi eru auðvitað sterk.
Google tilkynnti í árslok 2007, að það mundi bjóða í opna tíðni fyrir farsíma, sem verður úthlutað. Skilyrði fyrir úthlutun var, að tíðnin yrði öllum opin, að kröfu Google og fleiri aðila. Eftir það verður farsíminn opinn eins og veftölvur.
Um mitt ár 2007 bauð Google 4,6 milljarða $ í hluta ljósvakans. Fyrirtækið vill komast úr spennutreyju símafélaga. Google hefur gert opinn hugbúnað fyrir síma, Android, og gert bandalag við önnur fyrirtæki um notkun hans við síma, sem eru á netinu.
Margt er gott við Google. Auglýsingaverð þess ræðst í uppboðum. Það notar ekki yfirburði á einu sviði til að ná í þá á öðru (Microsoft). Bókaskönnun þess hjálpar útgefendum. Það hefur ekki rofið persónulegan trúnað (Yahoo) við bloggara. En þarf meira gegnsæi.
Þeir, sem fara í Kína á google. com hafna á google.cn, sem er mikið ritskoðuð útgáfa. Google varði þetta með því, að ritskoðuð útgáfa væri betri en engin. Notendur í Kína fá að vita á leitarsíðum Google, að leit þeirra hafi verið takmörkuð við ritskoðað efni.
Google fetaði í fótspor Yahoo, Microsoft, Cisco og annarra nýmiðla, sem hafa gefið eftir í Kína. Yahoo afhenti tölvupóst tveggja andófsmanna, sem voru síðan dæmdir í langt fangelsi. Google býður því ekki upp á tölvupóst í Kína.
Sergei Brin, forstjóri Google, hefur lýst áhyggjum af eftirgjöf fyrirtækisins gagnvart Kína. Enn hefur þessi efi þó ekki leitt til breytinga á rekstri þess í Kína.
Google hefur tekið upp harða andstöðu gegn kærum, semur ekki um niðurstöðu, heldur ver sig með hópi lögmanna. Með góðum árangri. Fyrirtækið vill opna ágreiningsefnið um höfundarétt, gera meðferð höfundaréttar sveigjanlegri.
Nokkrir evrópskir fjölmiðlar hafa reynt að banna Google News notkun á fyrirsögnum síns efnis. Agence France Presse er þekktasta dæmið um það. Belgískur dómstóll hefur bannað Google að nota efni belgískra dagblaða.
Fréttastofnanir og útgefendur reyna að blokkera leitarvélar á borð við Google til að verja eignarhald sitt. Þeir hafa notað Robots.txt. Og vilja núna útvíkka aðferðina með frekari þrengingum. Það er þó háð samþykki leitarvéla.
Í september 2007 fór Google að nota efni beint og umsamið frá AP, AFP, Press Association og fleiri fréttastofum án þess að fara gegnum aðra miðla. Þá var Google með 10 milljón heimsóknir, en Yahoo með 34 milljónir heimsókna.
Andstæðingum Google fjölgar stöðugt. Sjónvarpskeðjur, bókaútgefendur, dagblöð óttast risann, telja hann nota efni þeirra án leyfis. Talsmenn persónuverndar eru líka hræddir við logga um netnotkun og viðskiptahætti, tölvupóst, sjúkraskýrslur, staðsetningu.
Evrópusambandið er að kanna, hvort í lagi sé yfirtaka Google á DoubleClick auglýsingamælinum. Menn hafa áhyggjur af persónuvernd og af því að einn stærsti miðill auglýsinga sé um leið mælir slíkra auglýsinga.
Wikipedia var stofnuð af Jimmy Wales árið 2001. Hún hafði 912. 000 notendur árið 2006. Alfræði á vefnum, samin af notendum. Hún er í sífelldri endurnýjun. Menn geta skoðað leiðréttingasöguna, þegar rifist er um, hvað eigi að standa þar. Jafngóð og Britannica.
Wikipedia var á miðju ári 2007 á 250 tungumálum og hafði þá 6,8 milljónir skráðra notenda. 1,8 milljón greinar voru þá í ensku útgáfunni. Fréttir eru settar í Wikipedia, hefur hartnær slátrað Wikinews. Dæmi um einlínu, sem þróaðist upp í grein á einum degi.
Wikipedia er ekki aðeins notuð til uppflettingar eins og Brittanica, heldur til fréttaleitar. Yfirleitt er Wikipedia rétt eða verður rétt eftir meðhöndlun ritstjóra. Dálítið er um skemmdarverk en þau eru yfirleitt leiðrétt. Varnir eru góðar og margir leggjast í gæðaeftirlit.
Í ljós kom, að starfsmenn BBC endursömdu kafla í Wikipedia til að vatna út gagnrýni á BBC og félagslegan rétttrúnað þess. Fleiri aðilar hafa gert þetta, svo sem CIA, Vatíkanið, Verkamannaflokkurinn og British Airways.
Á Wikipedia starfa þúsundir sjálfboðaliða við að búa til alfræði, sem reynslan sýnir, að stendur ekki að baki Britannica. Wikipedia er langstærsta alfræði heimsins og er á ótal tungumálum. Þáttaka sérfróðra um allan heim gerir hana einstæða.
Wikipedia hefur mistekist að stýra innsendu efni. Menn hafa af illgirni sent inn rangt efni, sem hefur vakið athygli. Wikipedia er auðvitað á vinnslustigi og rangt efni er oftast leiðrétt, oft innan fárra mínútna. En fyrirtækið veltir fyrir sér sterkari viðbrögðum.
Eitt helzta einkenni Wikipedia er gegnsæið. Öll saga greinar er sjáanleg, hvað hefur verið strikað út og hverju hefur verið bætt við. Alltaf er vitnað í heimildir og engar sjálfstæðar rannsóknir eru stundaðar.
Takmarkanir hafa alltaf verið á innsendu efni. Sumir hafa af fenginni reynslu meira frelsi en aðrir og aðrir minna frelsi eða ekkert. Umdeildu efni var árið 2005 lokað fyrir öðrum en innsta hring. Það hefur gefist vel og hefur stöðvað mikið rifrildi.
Árið 2006 var í þýsku útgáfunni gerð tilraun með að láta breytingar fara um hendur ritstjóra áður en þær sjást á vefnum. Beinn aðgangur hverfur. Þá spyrja menn, hvort Wiki sé hætt að vera wiki og sé bara orðið eins og hvert annað ritstýrt vefsvæði.
Sérstaða wiki felst í samstarfi almennings um gerð þess. Milliliðir draga úr þessu. Umsjónarmenn Wikipedia verða að finna lausn, sem varðveitir hugmyndafræði wiki. Kannski má hvetja notendur til að leiðrétta meira. Auglýst er eftir hugmyndum.
Wikipedia hefur flókið eftirlitskerfi með nokkrum valdastigum. 1.200 eftirlitsmenn eru á enska bankanum. Þeir eru flestir yngri en 25 ára. Allir koma þeir fram undir dulnefni. Engra frétta er aflað, allt er unnið við skrifborð.
Þegar eitthvað alvarlegt eða mikið gerist á Wikipedia, ryðjast fram eftirlitsmenn til að leiðrétta gabb og skemmdarverk og til að útiloka suma frá vefnum. Fjöldi manna er sífellt á vaktinni við að vernda Wikipedia.
Wikipedia stofnaði Wikia í ársbyrjun 2008. Það er opin leitarvél sem á að keppa beint við Google. Algóriþmarnir eru birtir, svo að allir geta séð, hvernig leitað er. Wiki á að vera alþýðlegri en Google. Skilja milli “Paris” og “Hilton” og “Paris Hilton”.
Google ætlar í gagnsókn um mitt ár 2008, þegar Knol verður kynnt. Það er alfræði, sem Google borgar sérfræðingum fyrir að semja og á að forðast mestu vandræðin, sem hafa fylgt Wikipedia. Sérfræðingar efast um, að Wikia og Knol nái árangri.
Google og Wiki eru stórveldin á upplýsingamarkaði heimsins. Þau hafa að hluta tekið við hlutverki hefðbundinna fjölmiðla á því sviði. Fréttafíklar byrja daginn á Google News og Wiki er samdægurs komið með nýjustu fréttir í alfræðina sína.
Fair Use © Jónas Kristjánsson, 2008
Hlé
