Laxdalshús er sérkennilegt dæmi um nýsmíðaðar fornminjar. Að utan ber það góðlátlegan svip hins gamla húss, sem hér var í tæpar tvær aldir. Annað kemur í ljós innan dyra, enda er mér sagt, að húsið sé 85% nýsmíði.
Neðri hæðin, sem er fyrst og fremst kaffihús í tveimur stofum, lítur alls ekki út eins og fornminjar, heldur eins og einingahús úr Bo Bedre. Kuldalegt er þar mannlaust. Þegar fólk er komið og búið að kveikja á kertunum, getur hæðin samt orðið nokkuð rómantísk á skandinavíska vísu, en hljóðbær.
Til skamms tíma var borðað niðri, en nú er rishæðin orðin að um 40 sæta matsal. Hún er ekki eins einingahússleg. Viðarliturinn er bara í gólfi, veggjum og súð, en hvítt í lofti, stigagangi og bar í miðjum sal. Ekki er eins kuldalegt uppi, en jafnhljóðbært. Notalegast er að sitja við norðurgluggana, þar sem tré er fyrir utan.
Laxdalshús hefur smám saman verið að breytast í veitingahús. Það byrjaði sem kaffistofa. Síðan fór það að bjóða upp á fáa rétti fyrir leiksýningar og snarl eftir þær. Síðast þegar ég vissi, var farið að hafa opið öll kvöld og bjóða fullgildan matseðil, en ekki enn farið að hafa opið í hádeginu.
Samt er þetta tæplega matargerðarhús. Fólk fer ekki hingað til að svala matarást sinni. Það kemur, af því að innan um timburveggi og kertaljós finnst því þægilegt að tala um væntanlega eða nýafstaðna sýningu á Edith Piaf í leikhúsinu. Laxdalshúsi er ætlað að vera skjól fyrir menningarvita eins og Torfan í Reykjavík.
Séra Jóni sinnt
Í bæði skiptin voru hvítir klæðisdúkar á borðum, en gestir fengu munnþurrkur úr pappír. Í síðara skiptið sá þjónninn allt í einu og réttilega, að slíkar þurrkur hæfðu ekki háu verðlagi staðarins og setti klæðisþurrkur á okkar borð. Hann hafði samt ekki fyrir því að skipta um á hinum borðunum. Hér er þannig gert upp á milli gesta. Þeir séra Jónar fá betra atlæti, sem annars væru taldir líklegir til vandræða.
Vínseðill Laxdalshúss var nauðaómerkilegur. Hann var samt nákvæmlega þrisvar sinnum betri en seðlar salanna í Sjallanum. Til viðbótar við Chateau de Saint Laurent var nefnilega líka hægt að fá Santa Christina og Gewürztraminer. Hið síðasta er mikilvægt, af því að það þýðir, að eitt drykkjarhæft hvítvín er þó á boðstólum.
Matseðillinn var mátulega langur, með tveimur súpum, tveimur forréttum, fjórum fiskréttum, fjórum kjötréttum og tveimur eftirréttum. Hann var handskrifaður og gert ráð fyrir, að honum væri breytt á nokkurra vikna fresti. Síðast þegar ég kom, var í boði nýr seðill með sumum réttum áhugaverðum, svo sem silungasúpu, laxakæfu, pönnusteiktri blálöngu og koníaksristuðum lunda.
Nánari athugun leiddi í ljós, að blálöngunni var ætlað að vera á seðlinum í nokkrar vikur. Kokkur, sem býður upp á slíkt, er líklegur til að stunda veiðiskapinn í frystikistunni og hafa dálæti á örbylgjuofnum. Þessi tvö tækniundir geta samanlagt dugað fyrir kleinur, en eyðileggja allan fisk.
Mér er sagt, að gott kaffihlaðborð sé í Laxdalshúsi. Ég hef ekki prófað það. En ég hef kynnzt eldamennskunni og komizt að þeirri niðurstöðu, að húsið hafi ekki bætt matargerðarlist á Akureyri. Matreiðslan reyndist ekki aðeins lakari en í Smiðjunni, Mánasal og Kea, heldur einnig nokkru síðri en í Bautanum, sem er þó mun ódýrara veitingahús.
Fyrstu réttirnir héldu staðnum uppi. Silungasúpan var sérstaklega góð, með mögnuðu silungsbragði, borin fram með hveitiflautu og þriggjakornabrauði, svo og smjöri í álpappír. Þetta var bezti rétturinn, sem prófaður var.
Laxakæfan var lagskipt og þrílit, með laxi, reyktum laxi og grænmeti. Þetta leit skemmtilega út, en laxbragðið vantaði. Áður hafði ég fengið hér betri kæfu, bragðsterka fiskikæfu. Í síðara skiptið var kæfan borin fram með skemmtilega hringalaga ristarsneið og góðri dillsósu úr sýrðum rjóma.
Skreytilist í matar stað
Annað meðlæti kæfunnar var fallegt og gott, sérlega góður kapers, vínber, ananasbiti og sneið af kiwi. Það átti þó eftir að koma í ljós, að þetta meðlæti var staðlað, því að það fylgdi líka með aðalréttunum.
Hins vegar fylgdi þeim ekkert hrásalat, aðeins svokallaður garnitúr, sem íslenzkir kokkar halda, að sé eitt af hástigum matargerðarlistar. Garnitúr er skreytilist í formi og litum, sem á að gera miður ætan mat lystugan í útliti. Skreytingar þessar eru ekki sérstaklega ætlaðar til matar sjálfar og koma því ekki í stað hrásalats.
Lambageiri á teini var næstum grár af mikilli eldun. Í fyllingunni var ostur og minta, sem yfirgnæfði í bragði. Þrátt fyrir mintuna var líka mikið magn af steinselju á diskinum, ef til vill í samkeppnisskyni. Ennfremur kartöflur, sem velt hafði verið upp úr steinselju og síðan brúnaðar sykurlaust, ágætur matur. Einnig ofsoðið brokkál. Og loks skreyting sú, sem áður er getið.
Koníaksristaði lundinn var borinn fram með nákvæmlega þessu sama staðlaða meðlæti og til viðbótar dósaperu með rifsberjasultu og grænkálsblaði. Lundinn sjálfur var ekki tiltakanlega ofeldaður, en reyndist þó fremur þurr, eins og lunda hættir stundum til að vera.
Annar ísinn var sagður með heitum ananas og piparmyntusósu og hinn með koníaksristuðum jarðarberjum. Þetta voru ómerkilegir ísar með dósaávöxtum. Safinn á hinum síðarnefnda var hreinn niðursuðudósasafi án nokkurs votts af koníaki, ekki einu sinni af matargerðar-brandí.
Kaffi með konfekti kostaði 65 krónur, hæsta verð á Akureyri.
Miðjuverð þriggja rétta máltíðar með kaffi og hálfri flösku af ódýrasta frambærilegu víni var 1.300 krónur á mann. Þetta er sami verðflokkur og Smiðjunnar og Hótels Kea, nokkru lægri en Mánasalar og nokkru hærri en Lautar.
Erfitt er að sjá, að nýsmíðaðar fornminjar einar sér hafi erindi í þennan háa verðflokk, sem var fyrir þéttskipaður matsölum. Sameiginlegt einkenni allra þessara veitingahúsa Akureyrar er, að þau voru þunnskipuð gestum eða tóm, þegar þau voru prófuð.
Gaman væri, ef einn þessara veizlusala reyndi að koma sér upp áþreifanlegri sérstöðu til að réttlæti verðið, til dæmis matreiðslu, er risi upp úr átakslausu metnaðarleysi.
Jónas Kristjánsson
Matseðill:
255 Koníaksbætt trjónukrabbasúpa
240 Rjómalöguð silungasúpa
280 Laxapaté með dillsósu
235 Blandaðir síldarréttir
480 Smjörsteiktur karfi með jógúrtsósu
490 Rauðspretta að hætti Laxdalshúss
495 Pönnusteikt blálanga með hvítlaukssósu
580 Reyktur lax með eggjahræru
570 Koníaksristaður lundi
620 Rauðvínsgljáð hamborgarkótiletta
780 Nautabuffsteik með sinnepssteiktri kálfalifur
580 Lambageiri fylltur með camembert osti og mintu
150 Ís með heitum ananas og piparmintusósu
170 Ís með koníaksristuðum jarðarberjum
DV
