0126
Textastíll
Fegurð I
Erfiðar eru langar málsgreinar, en geta verið heppilegri en skornar: “Til að skýra, hvers vegna Bosníumenn, Serbar og Króatar hata hverjir aðra verða sagnfræðingar ekki aðeins að kanna aldagamlan mun á þjóðerni og trúarbrögðum, heldur einnig önnur ágreiningsefni í þúsund ára erfiðri sögu þeirra.” (34 orð)
Þetta geta líka verið þrjár málsgreinar: “Sagnfræðingar hafa reynt að skýra, hvers vegna Bosníumenn, Serbar og Króatar hata hverjir aðra. Rætur ágreiningsins eru oft taldar vera í aldagömlum mun á þjóðerni og trúarbrögðum. En einnig þarf að kanna annan ágreining í þúsund ára erfiðri sögu þeirra.”
Málsgreinar eru of langar, ef það tekur langan tíma að komast að virku sögninni. Ef menn þurfa þar á eftir að lesa slump af aukasetningum. Ef þeir hika við hverja truflunina á fætur annarri. Prófaðu að lesa setningarnar þínar án þess að draga andann á lofti.
Komdu snemma með frumlagið. Ekki: “Þar sem flestir nýstúdentar breyta námi sínu að minnsta kosti einu sinni ættu fyrsta árs námsmenn ekki að hlaða dagskrá sína úr aðalnámsefninu.” Betra: “Fyrsta árs námsmenn ættu ekki að hlaða dagskrá sína úr aðalnámsefninu, þar sem flestir nýstúdentar … ” o.s.frv.
Komdu snemma með sagnorð og andlag. Ekki: “Skilningur Marel á burðarásum hagnaðar þess á markaði raftækja í Asíu hjálpaði því að nýta tækifæri í Afríku”. Heldur: “Marel gat nýtt tækifæri í Afríku, því að það skildi burðarása hagnaðar þess á markaði raftækja í Asíu.”
Truflaðu ekki samband frumlags og sagnorðs. Ekki. “Sumir vísindamenn, af því að þeir skrifa stíl, sem er ópersónulegur og hlutbundinn, geta ekki tjáð sig við leikmenn.” Betra er: “Sumir vísindamenn geta ekki tjáð sig við leikmenn, af því að þeir skrifa stíl, sem er ópersónulegur og hlutbundinn.”
Truflaðu ekki samband sagnorðs og andlags. Ekki: Við verðum að þróa, ef við ætlum að vera samkeppnishæf við önnur fyrirtæki á svæðinu, grundvöll þekkingar á nýjungum í greininni.” Betra: “Við verðum að þróa grundvöll þekkingar á nýjungum í greininni, ef við ætlum að vera samkeppnishæf við önnur …”
Forðastu langar kynningarklausur, langt frumlag og truflanir milli frumlags og sagnorðs annars vegar og milli sagnorðs og andlags hins vegar. Gáðu, hvort þú getur lesið textann upphátt, án þess að reka í vörðurnar eða grípa andann á lofti.
Þegar þú þarft að skrifa langa málsgrein, skaltu ekki bæta við hverri setningunni á fætur annarri, heldur nota milliorð, sem vísar til frumlagsins: “Leonardo da Vinci var greindur maður, rekinn áfram af óseðjandi forvitni og knúinn draumsýn um listræna fullkomnun.”
Ef þú raðar saman aukasetningum aftast í málsgrein, er best að raða þeim þannig, að þær stystu komi fyrst og þær lengstu og flóknustu síðast. “… sambandsins milli hlutlægra vísinda og mannlegra gilda, sem endurpegla siðferðilegt val okkar.”
Oft þarf nákvæmari smáorð. Ekki: “Einkunnabólga er víða vandamál og leiðir til gengislækkunar góðra einkunna og verður ekki leyst með erfiðari prófum.” Heldur: “Einkunnabólga er víða vandamál, af því að hún leiðir til gengislækkunar góðra einkunna, en leysist ekki með erfiðari prófum.”
Málsgrein verður glæsileg, þegar í henni er jafnvægi milli þátta, þar sem hver endurómar annan í hljómi, ryþma, gerð og meiningu. Churchill: “.. þangað til, þegar guð lofar, hinn nýi heimur með öllum sínum mætti og afli stígur fram til að bjarga gamla heiminum og frelsa hann.”
Gibbon: “Á annarri öld náði Róm yfir besta hluta jarðarinnar og siðmenntaðasta fólkinu. Landamærin voru varin af gamalli frægð og öguðu hugrekki. Mildandi áhrif laga og siða höfðu sameinað skattlöndin. Friðsamir íbúar þeirra notuðu og misnotuðu auð og lúxus ríkisins.”
Glæsistíll endar málsgreinar með krafti. Þú getur gert það með því að enda á sterku orði eða pari af sterkum orðum. Einnig með forsetningarlið eða viðhengi, eða með því að enda á orði, sem minnir á fyrra orð í málsgreininni.
“Langt frá því að vera lokuð inni í eigin skinni, í dýflissum okkar sjálfra, getum við núna séð, að hugur okkar tilheyrir á eðlilegan hátt sameinuðum huga, huga sem sameinar allt sem er huglægt, einkum tungumálið sjálft, og að húð okkar er ekki nein landamæri, heldur tenging innri og ytri lífsreynslu.” (J.C. Oates)
Leo Trotsky: “Um hádegið varð Petrograd aftur vettvangur átaka. Alls staðar heyrðist í rifflum og vélbyssum. Ekki var auðvelt að sjá, hver skaut hvar. Eitt var ljóst, fortíðin og framtíðin skiptust á skotum. Ungir drengir skutu af nýfengnum byssum. Skotfærageymslan var rústuð.”
Halldór Laxness: “Ef stórt er spurt, verður oft lítið svar væni minn. Hann séra Jón boðaði fátt hér áður og enn færra nú. Sem betur fer, mundi margur segja. Ekki er það nú samt svo að við hérna séum á móti kenningum, og allra síst ef þarf ekki að fara eftir þeim. Kenningar eru til skemmtunar.”
Ezra Pound: “Kennarinn er hætta. Hann skilur sjaldan eðli sitt og stöðu. Kennari er maður, sem verður að tala í klukkustund. Frakkland kann að hafa náð forustu meðal menningarvita, þegar kennslustundin var þar stytt í 40 mínútur. Vandi kennarans er að hafa næg orð til að fylla 40 eða 60 mínútur.”
Einar Ben: “Brúnirnar þyngjast. Þeir harðna á hvarm./Það hrökkva af augunum neista él./Riðullinn þyrpist með arm við arm./Það urgar í jöxlum við bitul og mél./Þeir stytta sporin. Þeir stappa hófum/og strjúka tauma úr lófum og glófum./Höfuðin lyftast. Hin lifandi vél/logar af fjöri undir söðulsins þófum.”
Fegurð
“Ef stórt er spurt, verður oft lítið svar væni minn. Hann séra Jón boðaði fátt hér áður og enn færra nú. Sem betur fer, mundi margur segja.”