0304
Nýmiðlun:
Ljón á veginum
Sjá nánar:
James C. Foust:
Online Journalism, 2005
Blaðamaðurinn þarf að bera skynbragð á umhverfi laga og siða. Hann má t.d. ekki stela frétt og hann má ekki hafa fjárhagsleg tengsl við frétt. Lög og reglur og siðir um hefðbundna fjölmiðla hafa verið yfirfærð á vefinn.
Meiðyrði: Efni á vefnum er talið vera útgefið. Þar sem vefur er ekki staðbundinn, eru menn farnir að velja sér dómstól, sem þeir telja hagstæðan sér. Eða hagstætt land. Samanber Jón Ólafsson, sem kærði Hannes Hólmstein Gissurarson í London.
Vefhýsar, sem ritskoða efni, eiga frekar á hættu að fá á sig dóma heldur en þeir, sem láta allt fljóta. Þriðji kosturinn er að hafa ekki vefsvæði fyrir almenning. Vefurinn er alþjóðlegur og menn geta lent í óhagstæðum málaferlum, í Zimbabwe, t.d. Guardian.
Reglur um dónaskap og klám eru svipaðar og á prenti, strangari en í ljósvakanum.
Höfundaréttur gildir langan tíma.
“Fair use” nær til rýni, skoðana, kennslu og stuttra kafla úr efni.
Erfitt er að verja höfundarétt efnis á vefnum. Athuga þó fall Napster.
Gerðu fyrirfram ráð fyrir, að höfundarréttur sé á öllu efni, sem þú finnur á vefnum. Segðu, hver sé heimildin og tengdu þangað til staðfestingar. Associated Press og Reuters efni er með höfundarétti.
Sum vefsvæði eru með þrengjandi ákvæði í smáa letrinu, eins og seljendur hugbúnaðar. Erfitt er að meta réttarstöðuna vegna skorts á málaferlum. Þetta er kallað “shrink wrap” aðferðin, þú veist ekki um þrengingu fyrr en þú ert búinn að rjúfa pakkann.
Sum vefsvæði, t.d. fjölmiðlar, gera tvennt í senn, neita allri ábyrgð á innsendu efni og krefjast samt eignarhalds á þessu sama innsenda efni. Þessi tvöfeldni er vafasöm, en á hana hefur ekki reynt í dómsmáli.
Tengingar, krækjur: Lítið er um dóma. Deilt hefur verið um krækjur framhjá heimasíðu (deep linking), sem fela eiganda heimasíðunnar. Eigendur vefsvæða geta þó beitt tækni til að hindra djúpkrækjur.
“Inline linking” setur efnið í ramma inn á eigin síðu og sleppir meðfylgjandi auglýsingum.
Sumir taka “thumbnail” myndir af ljósmyndum eða síðum og birta sem “inline” grafík hjá sér.
“Framing” er svipaðs eðlis. Þá lítur það út eins og það sé frá þér.
Tengingar og krækjur geta líka leitt til spurninga, hvort nálægð sé viðeigandi, til dæmis milli kirkjuvefs og klámvefs.
Menn geta skapað sér ábyrgð með tengingu í svæði, þar sem er stolið eða vafasamt efni.
Það getur verið siðferðilega vafasamt, ef þú tengir við vafasamar síður eða við auglýsingasíður. Á prenti er skilið milli auglýsinga og efnis, á vefnum fljóta mörkin og gráa svæðið er víðáttumikið.
Sumir miðlar banna blogg blaðamanna, aðrir hvetja til þess.
Ógerlegt er að sjá fyrir framtíð vefmiðlunar. En sú staðreynd, að þú vinnur væntanlega við hana, gefur þér forgang að hæfni til að ráða við þau tækifæri, sem upp koma. Þú flýtur með straumnum og lagar þig að breyttum aðstæðum, stundum ófyrirséðum.
Ekkert viðskiptamódel hefur enn fundist fyrir vefmiðla. Þetta er enn á tilraunastigi. Sum svæði eru farin að skila hagnaði, Tribune og Knight Ridder. Dagblöðum hefur vegnað betur, ljósvakanum verr. Mestur er árangur í smáauglýsingum á vefnum.
Til greina kemur að:
Selja auglýsingar á vefinn.
Innheimta áskriftargjöld.
Bjóða aukna þjónustu (value-added services).
Auglýsingagildi er oft erfitt að mæla. Lítil hrifning á áskriftargjöldum. Gamalt efni selst illa.
Fjölgað hefur nýjum tækjum, svo sem farsímum og lófatölvum. SMS er mjög vinsælt. Flúðatækni (CSS) gerir kleift að laga efni eftir getu vafrans. Í auknum mæli eru til frísvæði (hot spots), t.d. á kaffihúsum, þar sem fólk getur tengt tölvur sínar þráðlaust.
RSS (rich site summary) gerir þér kleift að fylgjast með ákveðnum síðum og draga þaðan inn fyrirsagnir og texta í lófatölvu þína. Þú getur sett upp skrár með slíkum krækjum. Og fengið á skömmum tíma yfirlit yfir vildarsíður þínar.
Samþætting: Blaðamenn vinna efni fyrir ýmsar tegundir fjölmiðla í senn. Það veitir tækifæri og ögrar um leið. Blaðamaðurinn þarf að hugsa út fyrir boxið. Meira samstarf og samband. Færri blaðamenn, en öflugri, eru úti á vettvangi.
Erfiðara en áður verður að fjalla um flókin atriði eða atriði, sem haldið er leyndum. Dagblöð með stórum ritstjórnum höfðu meira efni á því en fámennar vefritstjórnir. Þar er mikill þrýstingur á torfengna arðsemi, sem kemur niður á gæðum í ritstjórnarvinnu.
(Sýndarveruleiki er nánst ekkert notaður á fréttasvæðum.
Er fjárhagslega hagkvæmast að nota bara skófluvöru?
Viðskiptaslóðir, t.d. Amazon, eru lengra komnar en fréttaslóðir í að meðhöndla möguleika vefsins.)
(Árið 2013 voru flestir farnir að nota WordPress til að hanna heimasíður og aðrar meðfylgjandi síður. Aragrúi viðbóta er í boði við WordPress. Hvorki forritið né viðbæturnar kosta neitt. Hægt er byggja viðamikil netsvæði á þennan ódýra og einfalda hátt.)