Áfengis- og tóbaksverzlun ríkisins virðist hafa takmarkalitla óbeit á þeim, sem hafa ekki áhuga á hinu gríðarlega úrvali ótal tegunda brennivíns, sem þar er á boðstólum, og vilja heldur beina kaupum sínum að einhverju hinna sárafáu drykkjarhæfu léttvína. Af vodka einu eru til 19 tegundir í Ríkinu, flestar hver annarri líkar, en af samanlögðum 149 léttvínum þess eru aðeins 23 drykkjarhæf.
Fyrir réttri viku sýndi ég dæmi um, hvernig Ríkið ræðst aftan að kaupendum hvítvína með því að skipta í laumi á betri vínum og lakari, hætta innflutningi hinna betri og koma með lakari vín í þeirra stað, undir sama númeri og heiti í verðskrá og á sama verði.
Í þetta sinn ætla ég að sýna dæmi um annars konar aðferð. Hún er notuð gegn kaupendum rauðvíns. Hún felst í, að hækkað er hlutfallslega meira verð á þeim vínum, sem fá góð meðmæli, en hækkað hlutfallslega minna verðið á hinum, sem ekki eru drykkjarhæf. Þessar verðbreytingar eru óháðar breytingum á innflutningsverði. Þannig er neytendum góðra vína þrýst yfir í neyzlu vondra vína og helzt einhvers brennivíns, sem gefur ríkinu góðan arð.
50% í stað 15%
Á hálfu ári hafa léttvín hækkað um 15-20% í verði, heldur meira en brennivín. Nokkur rauðvín hafa þó verið tekin úr hópnum og hækkuð meira. Það eru yfirleitt vín, sem bent hefur verið á, að væru betri en önnur. Þar á meðal eru fimm af hinum níu rauðvínum Ríkisins, sem ég mælti með fyrir hálfu ári.
Chateau Cantenac-Brown, Riserva Ducale og Trakia hafa ekki verið hækkuð í verði um 15-20%, heldur 25%. Chateau Fontareche hefur verið hækkað um 30%, en það kann að stafa af, að það sé örlitlu dýrara í innkaupi en Chateau de Saint Laurent, sem það leysti af hólmi. Stórkarlalegust hefur orðið hækkunin á Chateau Barthez de Luze, heil 50%.
Chateau Cantenac-Brown er enn eina rauðvínið í Ríkinu, sem kemst yfir mörk þess að geta kallazt eðalvín. Árgangurinn var 1981 í fyrrasumar, en er nú orðinn 1982. Gæðamunurinn er enginn og einkunnin, sem nýi árgangurinn fékk í blindri prófun, er hin sama, 7,5.
Hvort tveggja árið er raunar allt of ungt fyrir vín af þessu tagi. Ég hef til samanburðar heimageymda flösku frá 1975 af þessu víni, sem prófað var á jólunum. Flaskan hafði að geyma mun göfugra vín, enda var það orðið tíu ára gamalt. Einkunn þess var 8,5, að vísu ekki í blindri prófun.
Kaupendum léttra vína skal bent á, að tiltölulega sjaldgæft er, að þau batni á þennan hátt með aldrinum. Eingöngu hin sárafáu eðalvín gera það og þá yfirleitt aðeins um takmarkaðan tíma. Almenna reglan er, að bezt sé að drekka létt vín sem yngst. Vínið, sem hér um ræðir, er eitt hinna fáu. Það batnar raunar örlítið við að fá að standa í tvær stundir í opinni flösku eða í klukkustund í karöflu.
Chateau Cantenac-Brown kostar nú 780 krónur flaskan. Það er hátt verð, um það bil tvöfalt hærra en í útlöndum. Það er samt ekki dýrasta rauðvínið í Ríkinu, því að þar fást Chateau Talbot á 1160 krónur og Volnay frá Hospices de Beaune á 1330 krónur.
Skemmst er frá því að segja, að Chateau Talbot, sem var af árgangi 1975 og ætti að vera mjög gott eðalvín, fékk aðeins 6 í einkunn í blindri prófun, þar sem Chateau Cantenac-Brown fékk þó 7,5. Enn verri varð útreið Volnay (Hospices de Beaune), árgangs 1978, sem einnig ætti að vera mjög góður. Einkunnin varð ekki nema 3!
Skýringin er sennilega, að vín þessi hafi skemmzt í frosti á leiðinni til landsins og síðan versnað í langri og miskaldri geymslu hér á landi. Kaupmaður, sem kann ekki að láta flytja vín eða að geyma vín, getur auðvitað ekki boðið upp á frambærileg eðalvín. Hann getur raunar ekki boðið létt vín yfirleitt, svo sem raun ber vitni í Ríkinu. Þar gengur allt út á ýmiss konar brennivín, sem þolir nánast hvað sem er. Og léttu vínin eru meðhöndluð eins og brennivín.
Sambandsleysi verðs og gæða
Eins og áður eru Saint-Emilion frá Luze á 370 krónur og Chateau Barthez de Luze á 490 krónur áfram í öðru sæti með 7 í einkunn. Þau og raunar öll önnur vín, sem hingað til hafa verið nefnd, eru frönsk, svo sem við er að búast. Í þessum sjö stiga flokki hefur svo fjölgað um tvö vín úr öðrum áttum.
Annað er spánska Rioja-vínið Marqués de Riscal, sem nú er af árgangi 1981, er virðist heldur betri en árgangurinn 1980, sem var til í sumar. Verðið er 310 krónur. Hitt vínið er nýliði á gæðalistanum, hinn eini fulltrúi Kaliforníu. Það er Cabernet Sauvignon 1982 frá Paul Masson, vín úr Sonoma-dal, þungt og rauðbrúnt, ilmríkt og bragðfullt.
Lesendum til glöggvunar er rétt að taka fram, að þetta Cabernet er frá Paul Masson, en ekki frá Almadén þeim, sem Ríkið uppnefnir í verðskrá sem Almon. Ennfremur er áðurnefnd Saint-Emilion frá Luze, en ekki frá Bichot. Það er engan veginn sama, hver framleiðandinn er.
Í báðum tilvikum eru betri vínin ódýrari. Cabernet Sauvignon að okkar vali kostar 330 krónur, en hitt 370 krónur. Saint-Emilion að okkar vali kostar 370 krónur, en hitt 400 krónur. Sem betur fer ekki alltaf beint samhengi milli verðs og gæða, stundum alls ekki neitt.
Nokkur rauðvín fengu 6,5 í blindri prófun í vetur. Tvö eru hin sömu og í fyrrasumar, hið spánska Siglo frá Rioja á 350 krónur og hið ítalska Toskaníuvín Riserva Ducale, sem er Chianti Classico, á 390 krónur. Í þessum hópi eru nú þrjú önnur vín, Granado frá Portúgal, Trakia frá Búlgaríu og Chinon frá Frakklandi.
Trakia hefur löngum verið uppáhald, eitt ódýrasta rauðvín Ríkisins og hefur samt jafnan náð 6 í einkunn. Nú virðist vera á boðstólum betri sending en áður, því að Trakia fékk í vetur 6,5 í endurtekinni prófun. Verðið er afar hagstætt, þrátt fyrir hefndaraðgerðir Ríkisins, 240 krónur flaskan. Það eru beztu léttvínskaup í Ríkinu um þessar mundir.
Gallinn við þessa sendingu af Trakia er, að vandasamt er að ná tappanum úr. Hann hefur tilhneigingu til að þrýstast niður í flöskuna. Það er raunar dæmigert fyrir austantjaldið. Þegar þar hefur tekizt að framleiða hið bærilegasta vín, geta menn ekki klárað dæmið með því að loka flöskunni með almennilegum tappa.
Um Granado frá Portúgal er fátt að segja. Það er frá vínhéraðinu Dao og kostar 850 krónur í tveggja lítra flösku. Það svarar til 320 króna á venjulega 75 sentilítra flösku, sem er einmitt verðið á slíkri flösku af Granado. Síðari útgáfan var uppseld, þegar prófað var. Þetta er hið þægilegasta vín og ilmar vel.
Chinon 1984 er nýlega komið á skrá Ríkisins og kostar þar 400 krónur. Það kemur frá miðjum Loire-dal og er eini fulltrúi rauðvíns frá þeim kunnu vínslóðum – alveg eins og hið nýlega Chateau du Cléray er eini fulltrúi hvítvíns frá þessum dal. Chinon er milt og ljóst vín, ræktað í hlíðum þverárinnar Vienne.
Í sex stiga flokknum eru ítalska Toskaníuvínið Santa Christina, sem er Chianti Classico, árgangur 1983, verð 300 krónur, og hið suðurfranska Chateau Fontareche, sem er Corbieres-vín, árgangur 1984, verð einnig 300 krónur, verðugur arftaki Chateau du Saint Laurent. Þetta eru hin dæmigerðu vín hússins, frambærileg hversdagsvín, heilbrigð og vel gerð, en án skemmtilegra sérkenna.
Til viðbótar er hér svo mælt með einu rauðvíni áfengislausu, Rotlack. Það er þolanlegt til drykkjar. Fróðlegt er, að Ríkið hefur ekki á boðstólum áfengislaus rauðvín og hvítvín, þótt þau séu í vaxandi tízku.
Tólf nothæf – 54 ónothæf
Einkunnin 6 í töflunni, sem fylgir, táknar í raun, að vínið sé sæmilega drykkjarhæft, 6,5 táknar fremur gott húsvín, 7 táknar mjög gott vín hússins, nálægt mörkum eðalvína, og 7,5 táknar vín, sem er í lægsta flokki eðalvína. Af 66 rauðvínum Ríkisins reiknast aðeins tólf í tölu þessara drykkjarhæfu vína og einungis eitt í tölu eðalvína. Aðeins eitt þessara vína, Santa Christina, er til á hálfflöskum fyrir hófsama.
Enginn, alls enginn vínkaupmaður í heiminum er eins ömurlegur og þessi, ekki einu sinni á Norðurlöndum. Því er rík ástæða til að búast við batnandi tíð með nýjum forstjóra Ríkisins eftir 1. marz.
Jónas Kristjánsson
Beztu rauðvínin
Stig Verð Nafn
7,5
780 Chateau Cantenac-Brown 1982
7
310 Marqués de Riscal 1981
330 Cabernet Sauvignon 1982 (Paul Masson)
370 Saint-Emilion 1982 (Luze)
490 Chateau Barthez de Luze 1982
6,5
240 Trakia
320 Granado
350 Siglo 1982
390 Riserva Ducale
400 Chinon 1984
6
300 Chateau Fontareche 1984
300 Santa Christina 1983
5,5
165 Rotlack (áfengislaust)
DV
